(Cadn.com.vn) - Mấy ngày Tết, giữa muôn vị thức ăn ngày Tết, hương vị đậm đà của nước mắm Nam Ô (Q. Liên Chiểu, Đà Nẵng) vẫn không lẫn vào đâu được. Từng thử qua nhiều loại nước mắm "gộc" chính hiệu Phú Quốc, Phan Thiết, Khánh Hòa..., nhưng có lẽ, không có loại nước mắm nào lại khiến tôi ghiền như... nước mắm Nam Ô!

1. Vài năm trở lại đây, cứ mỗi độ Tết đến, tôi thường được một người bạn ở Liên Chiểu gửi biếu cho vài lít nước mắm Nam Ô do chính gia đình làm để dùng Tết. Mỗi lần rót nước mắm ra chén thêm vào ít ớt tỏi ăn kèm với thịt luộc, cả nhà lại xuýt xoa khen lấy khen để. So với nhiều loại nước mắm khác, nước mắm Nam Ô có màu sắc, hương vị rất đặc biệt, dùng qua một lần là khó có thể quên. Ngoài việc nhìn vào độ trong của nước nắm có màu cánh gián đặc trưng, mùi thơm không lẫn với bất kỳ loại nước mắm nào, nhiều người sành ăn nước nắm Nam Ô còn bày tôi cách để nhận biết đó có phải là nước mắm ngon chính hiệu bằng cách... thả một vài  hạt cơm vào chén nước mắm. Nếu hạt cơm nổi lên, đó chính là...nước mắm Nam Ô chính hiệu! Không biết có đúng thế không, nhưng quả thật, nước mắm Nam Ô do bạn tôi tặng bao giờ cũng ngon đáo để, cả nhà chỉ để dùng để làm nước chấm thịt luộc, không dùng để nêm nếm thức ăn vì sợ... hết!

2. Nhớ lần đầu tiên khi lên Nam Ô tìm hiểu để viết bài về sự hồi sinh của làng nghề nước mắm Nam Ô truyền thống, tôi đã bị hương vị thơm lừng của nước mắm Nam Ô quyến rũ ngay khi bước chân vào làng nghề. Nghe người dân nơi đây nói về cách thức để làm nên loại nước mắm ăn đến "nhức cả răng" này, từ cách chọn cá để làm mắm phải là cá cơm than tháng 3 tươi, căng tròn, cách muối, ủ cá đến cách di chuyển những vại muối cá cơm từ ngoài nắng vào chỗ râm mát để cá mau chín và để tích hương tự nhiên cho nước mắm khi thành phẩm mới thấy được sự công phu của nghề làm nghề nước mắm. Mới hiểu vì sao, với người dân Nam Ô, nước mắm do làng mình làm ra chính là hồn cốt quê hương. Có người ví rằng, trong ba thứ đặc sản ở Hòa Hiệp Nam thì nước mắm Nam Ô luôn đứng vị trí thứ nhất, thứ đến mới là gỏi cá và mứt biển...

Nhân nói đến chuyện nước mắm Nam Ô, lại nhớ đến buổi trò chuyện cuối năm với Bí thư kiêm Chủ tịch UBND P. Hòa Hiệp Nam Lê Duy Du. Khi nghe tôi nhắc đến nước mắm Nam Ô vào vụ Tết, ông cười cho biết, chừ mà đặt mua nước mắm Nam Ô nghe hơi khó bởi đã hết hàng. Ông Du cho biết thêm, Hòa Hiệp Nam hiện có khoảng 150 hộ dân sống bằng nghề làm nước mắm Nam Ô truyền thống. Nổi tiếng nhất vẫn là Nam Ô1, Nam Ô 2, Xuân Dương...

Nước mắm Nam Ô. Ảnh: P.T

3. Hơn một năm trước, lần đầu tiên, tôi được cơ quan cho đi du lịch nước ngoài- Hàn Quốc. Sau một ngày hăm hở... thưởng thức các món ăn ở xứ sở kim chi, không chỉ riêng tôi, tất cả các thành viên trong đoàn bắt đầu thấy thèm nhớ món ăn Việt Nam, đặc biệt là nước mắm. Thế nên, khi một thành viên trong đoàn đưa ra một chai nước mắm nhỏ cùng ít ớt xanh, mắm ruốc kho xả, cả đoàn đều... ồ lên sung sướng. Thế là, ngay giữa xứ Hàn, chúng tôi lại được hít hà hương vị cay nồng của ớt xanh, hương vị nước mắm đậm đà khó quên của quê nhà. Chợt thấy lời nhận xét của nhà thơ, GS.TS Bruce Weigl khi cho rằng: "Trong nước mắm có một cái gì đó rất đặc biệt. Nó không chỉ là một thứ gia vị, nó là hương vị của Việt Nam. Khi bạn ngửi thấy mùi nước mắm, bạn "ngửi thấy" Việt Nam" sao mà thật chí lý.

4. Và với riêng bạn tôi, nhắc đến nước mắm Nam Ô là nghĩ ngay đến Đà Nẵng. Mỗi lần ghé thăm Đà Nẵng, khi được hỏi muốn tặng gì để mang về làm quà, bạn chỉ đòi mỗi... nước mắm Nam Ô chính hiệu.

Tạp bút: Phan Thủy